به قلم دکتر نوشیروان کیهانی زاده. روزنامه نگار از سپتامبر 1956 (شهریور 1335)

ترجمه به هر زبان با بکارگیری گوگل ترنسلیت

خاطرات ژورنالیستی

با 15 ماه تجربه سردبیر یک روزنامه صبح شدم ـ این روزنامه را با یکی دو نفر منتشر می کردم ـ راه انتشار نشریه با هزینه کم

به موازات کار در اطاق خبر روزنامه اطلاعات، از آذرماه سال 1336 (نوامبر 1957) كه 21 سال بيشتر نداشتم چندماه عملا سردبير يك روزنامه صبح تهران بودم كه جز من، تنها يك کارمند ثابت تحريري ديگر، يك پيك موتوسيكلت سوار و يك عكاس داشت و چند نفر هم گاهی برایش مقاله و ترجمه می فرستادند. در آن زمان دريافتي ماهانه يک خبرنگار تازه کار از روزنامه اطلاعات از سيصد ـ چهارصد تومان (سه هزار ـ چهار هزار ريال) تجاوز نمي كرد و راهي جز داشتن شغل ديگر نبود. سردبیر آن روزنامه صبح (منتشر شده در بامداد) معاون پیشین سازمان انتشار و رادیو بود که دو ـ سه هفته پس از آغاز کار من در آن روزنامه کناره گیری کرد و ناشر روزنامه مرا موقتا سردبیر کرد که سردبیر بودن من ماهها طول کشید.

ماجرای دادشاه بلوچ

پس از ده ماه و 17 روز تعقيب و زد و خورد، بالاخره 21 دي ماه 1336 (دهم ژانویه 1958) دادشاه بلوچ كه سردبير وقت روزنامه اطلاعات او را «دادشاه ياغي» مي نوشت كشته شد و دو زوجه و باقیمانده همدستان وی كه چند نفر بيش نبودند دستگير شدند!. برای بدام انداختن دادشاه که یک خرده مالکِ ناراضی و عاصی از رفتار مأموران دولتی بود، سرانجام سازمان ژاندارمری کشور (که در دهه 1360 با پلیس ادغام و نیروی انتظامی نام گرفته اند) به خدعه روی آورد و متوسل ...

ناشر روزنامه فرمان ترور خودش را شوخی آوریل 1958 قرارداد و تیراژ روزنامه اش را 13 برابر کرد!

به درستي روشن نيست كه فرنگي ها چرا نخستين ماه فصل بهار را «آوريل = ايپريل و ...» نام گذارده اند. تا زمان انتخاب ژانويه به عنوان آغاز سال نو ميلادي، سال جهان غرب نيز بمانند سال ايرانيان با بهار شروع مي شد. در لاتين جديد و قديم، آپريليس و آپرير به مفهوم بازشدن است؛ شايد كه خواسته بودند نخستين ماه بهار را كه با باز شدن گل و گياه همراه است، چنين نامي بدهند. به هرحال تا پايان هزاره اول ميلادي در نوشته تاريخنگاران اثري از عادت «شوخي كردن ـ آن هم شوخي هاي بزرگ كه در شنونده ايجاد ترديد باقي نگذارد» ديده نمي شود. بنابراين، شوخي آوريل = اپریل كه در كشور هاي انگليسي زبان ...

مشکلات کشیک روزنامه نگار در تعطیلات نوروزی

پیش از جنگ 8 ساله عراق و ایران، روزنامه های ایران هرسال به مناسبت عید نوروز، جز در سالهایی که 29 اسفند (روز ملی شدن نفت) مصادف با پنجشنه بود و یا اینکه چهارم و پنجم فروردین به جمعه می افتاد، تنها سه روز تعطیل بودند [که اینک 15 ـ 16 روز! و احتمالا به دلیل نبود اعلان و تکفروشی چشمگیر]. از آنجاکه وقوع ...

... و تايپيست اخبار راديو باعث تشديد اختلاف مصر و ايران و جنگ رادیویی چند ساله دو کشور شد!

شاید همگان ندانند که یک اشتباه تایپی باعث تشدید جنگ سرد (جنگ رسانه ای ـ جنگ الفاظ) مصر و ایران شد که از سپتامبر 1961 (شهريور 1340) تا سپتامبر 1970 (درگذشت جمال عبدالناصر در 1349) ادامه داشت. تيرگي روابط مصر با ايران از چند سال پيش از آن، و زماني آغاز شده بود كه شاه اعلام كرده بود كه برسميت شناخته شدن اسرائيل ...

درآمد نفت عامل بدبختی ایرانیان ـ ممنوع بودن نوشتن واژه و پسوند «پرست» و اینک مهمانپرست یک سخنگوی دولتی ـ مشکل پخش اخبار کشور «مالی» از رادیو ـ روزی که محمدجواد باهنر اتومبیل مرا هُل داد

در نخستین دوره آموزش روزنامه نگاری ایران (نیمسال اول 1335) که من (مولف این تاریخ آنلاین) هم یکی از شاگردان آن دوره بودم، علاوه بر دروس «خبرگیری»، «خبرنویسی»، «ادیت و تیتر نویسی»، «فیچر نویسی»، «مقاله = نظر نویسی»، «صفحه آرایی»، «غلط گیری و علامات ویژه اش»، «فتوژورنالیسم»، «آشنایی به نوع و فونت حروف، چاپ و گراور سازی = لیتوگرافی»، «روابط عمومی»، «فنون مصاحبه و کسب نظر»، «تاریخچه چاپ و رسانه»، «طرز کار خبرگزاری ها و تاریخچه آنها»، « تهیه و تنظیم خبر برای رادیو ـ تلویزیون» ...

تیتر «ترور در تاریکی» که درد سرساز شد ـ وقتی که در نوشتن خبر، سرعت جای دقّت را بگیرد و مجروح، «مرده» به چاپ برسد!

عنایت الله گلستانه ـ قدیمی ترین حادثه نویس ایران بود و در زیر، دو خاطره از همکاری با او: ــ تا دهه 1960 نوشتن خبر با دست بود (لانگ هَند). با اینکه تحریریه روزنامه اطلاعات تایپیست داشت، فرصت دادن مطلب به ماشین نویس نبود. با اینکه مدیریت روزنامه آموزشگر تایپ استخدام کرده و برای خبرنگاران ماشین تحریر دستی (پُرتابل) خریده بود ...

دو آزمایش از علاقه ایرانیان به مصدق

درباره علاقه ایرانیان به محمد مصدق که ناشی از قدرشناسی آنان است تاکنون موارد متعدد نقل شده است ولی ذکر دو نمونه از آن ـ مربوط به دهه 1370 (دهه 1990 میلادی) که این نگارنده شاهد عینی آن بود، مخصوصا برای مدیران رسانه ها خالی از فایده نیست.

کودتا در آسمان! ـ توطئه بي سابقه برضد پادشاه مراكش و کتک خوردن مدیر ناظر بر پخش خبر از رادیو ایران

16 آگست 1972 رويدادی بي سابقه در آسمان مراكش (مغرب عربي)، خبر نخست رسانه های جهان قرارگرفته بود. در این روز 4 جنگنده نيروي هوايي مراکش از نوع اف ـ 5 در آسمان هواپيماي حامل حسن دوم پادشاه وقت این کشور از نوع بوئينگ 727 را كه با همراهان از سفر فرانسه به پايتخت باز مي گشت محاصره کردند و يکي از اين جنگنده ها به سوي هواپيماي پادشاه آتش گشود، چند گلوله به بدنه هواپيما اصابت کرد ولي به سرنشينان آن آسيب نرسيد! ...

زن با وفا و فداکار ـ خاطره دیگری از ناشر مجله روزنامک با 67 سال تجربه روزنامه نگاری

بیستم مهرماه 1339 در دفتر بخش سوانح بیمارستان سینا نام بانویی به نام گوهر ثبت شده بود که گلوله به بدنش اصابت کرده و مجروح شده بود. به دیدار این بانوی 40 ساله رفتم، سخت غمگین بود، ولی حاضر به دادن پاسخ به پرسش های من و حتی چاپ عکس او در روزنامه بود. علت مجروح شدنش را پرسیدم، گفت که شوهرش یک...

خاطره دیگری از نوشیروان کیهانی زاده: نتیجه نامطلوب امروز و فردا کردن با خود

عباس دیپلمه شهریور 1334 که برای یادگرفتن زبان آلمانی و رفتن به آلمان جهت تحصیل در رشته کشاورزی از شهر خود به تهران آمده بود، در این شهر در خانه یک بانوی بیوه اطاقی اجاره کرد. چون پدرش برخلاف قولی که داده بود برایش پول کافی نفرستاد، از صاحبخانه که زنی 38 ساله و بدون فرزند بود درخواست وام کرد تا...

خاطره و تاریخچه: حادثه و جنایی نویسی در مطبوعات از 187 سال پیش و با انتشار خبر قتل یک زن خودفروش در صفحه اول نیویورک هرالد آغاز شد ـ چگونگی قضیه

واخر اَمُرداد 1340 (آگوست 1961) بود و علی امینی نخست وزیر و دست رسانه ها در نوشتنِ خبر و نظر بازتر از گذشته. مدیریت خبرگزاری پارس ـ تنها خبرگزاری وقت ـ تصمیم گرفت که همراه جماعت شود و اخبار حوادث شهری و آن دسته از این اخبار را که ضعف های عمومی ـ فرهنگی را نشان ندهد پوشش دهد، ولی خبرنگاران...
James Gordon Bennett Sr.

یک خاطره ژورنالیستی دیگر نوشیروان کیهانی زاده ـ رسیدگی به یک اتهام پارتی بازی در سال 1336 طبق قانون مصوّب سال 1312:

از مهرماه 1336 (66 سال پیش) که به میز اخبار حوادث شهری و قضایی روزنامه اطلاعات منتقل شده بودم و هر روز به منابع اخبار مربوط سر می زدم، هر چند روز یکبار و گاهی هر روز می دیدم که بازپرسان دیوان کیفرِ کارمندان دولت* از افرادی به اتهام پارتی بازی تحقیق می کردند. بازپرسان مربوط در مورد یک پرونده،...

خاطره ای دیگر از نوشیروان کیهانی زاده: گُدار گودِر، مسیر 3 هزار سالهِ عملا متروکِ جیرفت، کَهنوج، ساردوئیه،رایِن و ... به شهر کرمان ـ وعده ای که از سال 1336 به اجرا درنیامده است

نهم تیرماه 1336 بود و من [نوشیروان کیهانی زاده] هنوز خبرنگار میز اقتصادی روزنامه اطلاعات. تورج فرازمند (متوفی در لُس آنجلِس) سردبیر وقت روزنامه مرا خواست و گفت که از دفتر انصاری وزیر راه خبر داده اند که وی قصد رفتن به کرمان برای سرکشی به راههای این استان کشور و شنیدن انتقادها و پیشنهادها را...

خاطره ای ژورنالیستی از نوشیروان کیهانی زاده ـ از استعمار، استقلال و جنگ داخلی کنگو ـ زمانی که خبرگزاری پارس خبر و عکس به تلویزیون غیردولتی می داد

سپتامیر 1960 (شهریورماه 1339) بود و مسئله کنگو (دومین کشور بزرگ قاره آفریقا به لحاظ وسعت ـ 2 میلیون و 345 هزار کیلومتر مربع و یک کشور فرانسوی زبان) درگیر اختلافات داخلی بود و همچنان خبر اول بخش اخبار بین الملل رسانه ها که گزارش از تظاهرات تازه در پایتخت آن کشور رسید که باید نام «لئوپلدویل» از...
پاتریس لومومبا

یک خاطره ژورنالیستیِ ناشر این مجله در جریان 68 سال کار روزنامه نگاری اش: مردی با سه زنِ عرب زبان، روس و اسپانیایی زبان ازدواج کرد تا این زبانها را فرا گیرد، ولی پس از ازدواج با یک دختر ایرانی دچار مسئله شد و ...

فروردین ماه 1350 (اپریل 1971) بود که خبرنگار قضایی روزنامه اطلاعات، از دادسرای تهران ماجرای جالب و کم سابقه ای را گزارش کرده بود. ماجرا به قدری جالب بود که پیش از اِدیت و ارسال مطلب به حروفچینی و صفحه بندی، رهسپار دادسرا شدم که تا ساختمان مؤسسه اطلاعات چند صد قدم بیش فاصله نداشت. هنوز عامل ماجرا...

دربان وزارت کشاورزی مرا به تصور «نامه رسان بودن» به سبب رفت و آمد با دوچرخه از تالار مصاحبه وزیر با حضور سفیر شوروی بیرون انداخت ـ کنترل قیمت ها، معاملات دولتی و تغییرات شرکت ها با تلاش و هنر ژورنالیستی در 20 سالگی

در پایان نخستین دوره  آموزش روزنامه نگاری ایران [طبق اصول و استاندارد آن] که سی و یکم امُردادماه 1335 (21 آگوست 1956) بود، هر یک از 13 به اصطلاح آن زمان «دوره دیده» را به عنوان خبرنگار به  یک میز خبری تحریریه روزنامه اطلاعات فرستادند. یوسف خوشرو، من و منوچهر صمصامی  سهم میز اقتصادی شدیم که دبیر آن دکتر مهدی بهره مند (اقتصاددان، ملی گرا و بعدا از بنیادگذاران روزنامه آیندگان) بود. ما در طول دوره آموزش، عصرها و شب ها کلاس می رفتیم و پیش از ظهرها در تحریریه کارآموزی می کردیم. در اصطلاح روزنامه نگاری به خبرنگار مبتدی ...

خاطراتی از تهیه گزارش دو خودکشی:

1. مقام دانشگاهی، ولی به دور از منطق طبق معمول، در یکی از روزهای بهار 1338 هجری که برای ... 2.چرا مرا به دبستان شهرنو فرستادند؟! مسموم از جان گذشته دیگر مرد جوانی بود که گفت آموزگار پیمانی است. او علت قصد خودکشی ...

نگرانی تهران از کودتای یک سروان در لائوس و «مارشال» شدن من!

يك سروان لائوسی به نام «كنگ له » که از مشاهده فساد اداری ـ اقتصادی در وطن خود خشمگین شده بود نهم آگست 1960 (امُرداد 1339) با یک گردان نیروی چترباز (کماندو) كودتا كرد و زمام امور را به «سووانا فوما» سپرد ...
kong le